Çinko Eksikliği Nedir? Çinko Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Çinko Eksikliği Nedir?

Vücudun temel işlevleri için yeterli miktarda çinko mineraline sahip olmaması çinko eksikliği olarak tanımlanabilir. Çinko eksikliği, yiyeceklerden yeterli miktarda çinko alınamamasının yanı sıra  farklı nedenlerden dolayı da ortaya çıkabilir.  Çinko eksikliği belirtileri ile kendini gösterir.¹

Çinko eksikliğinin yaşandığında günlük çinko ihtiyacı karşılanmamış demektir. Günlük alınması gereken ortalama çinko miktarı kadın, erkek, çocuklar ve hamileler için aşağıdaki gibidir:

• Yetişkin erkekler için 15 miligram,
• Yetişkin kadınlar için 12 miligram,
• Hamile kadınlar için 15 miligram,
• Emziren kadınlar için 16 - 19 miligram,
• 4 ila 10 yaş arası çocuklar için 10 miligram,
• 3 yaşına kadar bebekler için günde 5 ila 10 miligram.²

Çinko Eksikliği Neden Olur?

Çinko eksikliğinin temel nedeni besinlerden yeteri kadar çinko alamamaktır. Ancak kimi zaman çinko açısından zengin besinler ile beslenseniz dahi vücudunuzun çinko emilimini olumsuz etkileyecek durumlardan ötürü çinko seviyeniz düşük olabilir. Bazı kronik rahatsızlıklar da bu eksikliğin nedenleri arasında yer alabilir.^3,4

Genel olarak çinko eksikliğine yol açabilecek durumlar aşağıdaki gibidir:

• Çinko açısından zengin besinler tüketmemek,
• Vegan ya da vejeteryan beslenmek,
• Crohn hastalığı ve ülseratif kolit gibi gastrointestinal rahatsızlıklar,
• Alkol bağımlılığı,
• Kanser,
• Diyabet,
• Kronik böbrek hastalığı,
• Kistik fibrozis,
• Orak hücre hastalığı,
• Kronik karaciğer hastalığı,
• Kronik ishal,
• Çinko emilimini engelleyebilecek takviyeleri (örneğin demir takviyesi),
• Diüretik, antibiyotik ve penilisin ilaçları.^3,4

Çinko Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Düşük çinko değerleri nedeniyle ortaya çıkabilen çinko eksikliğinin belirtileri hızlı bir şekilde kendini göstermez. Çinko eksikliğinin seviyeleri birkaç ay süresince devam ettirdiği takdirde kendini gösterir.³ En çok karşılaşılan çinko eksikliği belirtileri aşağıdaki gibidir:

Ciltte Görülen Çinko Eksikliği Belirtileri

Çinko eksikliği, ciltte bazı semptomlar ile de kendini gösterebilir. Özellikle ağız çevresinde, ellerde ve bebeklerde bebek bezi bölgesinde deri döküntüsü, soyulmalar, çatlaklar ortaya çıkabilir. Bu döküntüler; nemlendiriciler, steroid kremler ya da losyonlarla iyileşmediğinde bunların çinko eksikliğinden kaynaklandığı anlaşılabilir. Cilt ülseri, saç dökülmesi ve saç kaybı ya da yaraların geç iyileşmesi gibi belirtiler de çinko eksikliğinin ciltte görülen diğer semptomları arasındadır.^1,3

Bağışıklığı ve Solunumu Etkileyen Çinko Eksikliği Belirtileri

Çinko eksikliği, bağışıklık sistemi ve solunumda da olumsuz durumlar ile kendini gösterebilir. Bağışıklık sisteminin normal fonksiyonlarını destekleyen çinkonun eksikliği durumunda bağışıklık sistemi zayıflayacağından kişi daha sık soğuk algınlığına, enfeksiyona yakalanabilir. Bunun yanı sıra çinko eksikliği belirtileri arasında astım semptomlarının kötüleşmesi de sayılabilir.³

Sindirim Sisteminde Görülen Çinko Eksikliği Belirtileri

Çinko eksikliği sindirim sistemi ile ilgili olumsuz durumlar ile de kendini belli edebilir. Sindirim sisteminde en sık rastlanılan çinko eksikliği belirtilerinden biri ishaldir. İshale bağlı ya da bağımsız olarak, açıklanamayan kilo kaybı da bu belirtilerden biri olabilir.^3,4

Bilişsel Durumu Etkileyen Çinko Eksikliği Belirtileri

Çinko eksikliği, kişilerin bilişsel durumunu da olumsuz olarak etkileyebilir. Çinko eksikliği belirtileri arasında da odaklanmada zorluk ve depresyon gibi bilişsel durumlar de yer alabilir. Bunlar günlük hayatınızı olumsuz olarak etkileyeceğinden mutlaka bir doktora başvurmayı ihmal etmeyin.³

Duyusal Durumu Etkileyen Çinko Eksikliği Belirtileri

Çinko eksikliği belirtileri, duyularınız üzerinden de ortaya çıkabilir. Çinko eksikliği bulunan kişiler, tat ya da koku alma duyularında sorun yaşayabilir. Tuhaf tat ve kokular da alabilir. Bunların yanı sıra görme sorunları da ortaya çıkabilir. Özellikle bir retina hastalığı olan ve yaşa bağlı olarak ortaya çıkan makula dejenerasyonu gibi rahatsızlıkların ilerlemesi ile de ilişkisi olabilir.^3,4

Cinsel Sağlığı Etkileyen Çinko Eksikliği Belirtileri

Çinko eksikliğinin cinsel işlev bozukluğu gibi durumlara da yol açtığı bazı araştırmalar ile ortaya koyulmuştur. Özellikle erkeklerde iktidarsızlık ile kendini gösterdiği söylenebilir. Ancak bu konu ile ilgili daha fazla araştırma yapılması gerekir.^3,4

Çinko Eksikliği Nasıl Giderilir?

Çinko eksikliği belirtileri ile karşı karşıyaysanız bir doktora görünmeniz en doğru yol olacaktır. Doktorunuz hem yaşadığınız belirtileri hem de yaşınızı, sağlık durumunuzu değerlendirip gerekli kan ve idrar tahlillerini yaptıracaktır. Belirtiler görülüyorsa ancak kan ve idrar tahlili net bir sonuç vermiyorsa doktorunuz saç teli analizi yapılmasını da isteyebilir.^4,5

Çinko eksikliğini girmek için kimi zaman sadece tükettiğiniz gıdalara dikkat etmeniz yeterli olabilir. Bunun için çinko açısından zengin yiyecekleri beslenme programınıza daha fazla eklemeye çalışabilirsiniz. Çinko içeren besinler arasında en çok öne çıkan yiyecekler aşağıdaki gibidir:

• Kırmızı et
• Tavuk eti ve diğer kümes hayvanlarının eti,
• Özellikle yengeç, ıstakoz gibi deniz ürünleri ve balık eti,
• Fasulye,
• Fındık,
• Süt ve peynir, yoğurt gibi süt ürünleri.³

Çinko açısından zengin yiyecekleri tüketmek kimi zaman yeterli gelmeyebilir. Bunun yanı sıra kişi, yaşlılık, kronik rahatsızlıklar gibi çinko emilimini güçleştiren ve çinko alımını engelleyen özelliklere de sahip olabilir. Bu durumda doktorunuz size özel bir beslenme programı hazırlayabilir ya da takviye edici gıda almanız için reçete yazabilir.³

Çinko Eksikliğinin Giderilmemesi Durumunda Ne Olur?

Çinko eksikliği genel olarak acil durum yaşanacak sağlık sorunlarına neden olmaz. Yaşanan belirtiler devam edebilir ya da daha rahatsız edici hale gelebilir.⁵

Ancak hamilelik ya da emzirme gibi özel durumlarda çinko eksikliği çocuğun gelişimini olumsuz olarak etkileyebileceğinden belirtileri gördüğünüzde hızlı bir şekilde doktorunuza görünmeniz son derece önemlidir.⁵

Bunun yanında çinko eksikliği belirtileri günlük hayatınızı olumsuz şekilde etkileyecek duruma geldiyse ve aşağıdaki durumlar yaşanıyorsa da acil bir şekilde doktora görünmeniz gerekir:

• Yoğun baş dönmesi,
• Yoğun mide bulantısı
• Geçmeyen baş ağrısı,
• Bilinç kaybı.⁵

Çinko eksikliğinin yanında çinkonun fazla alınması yani çinko toksisitesi de benzer belirtiler ile kendini gösterir. Karın krampı, ishal, baş ağrısı, mide bulantısı, kusma, iştah kaybı gibi belirtiler ile kendini gösteren çinko toksisitesini çinko eksikliğinden ayırmak için bu belirtileri yaşadığınızda mutlaka doktorunuza başvurun.³

Çinko eksikliği belirtileri hakkında bilgi sahibi oldunuz. Çinko faydaları ve çinko ile ilgili diğer konular hakkında da bilgi sahibi olmak için ilgili içeriklerimize göz atabilirsiniz.

Uyarı: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.